Stap… stap… trage, maar ferme passen klinken door de ruimte. Nieuwsgierig draai ik mij snel om. Wat zou Pieter gaan doen? Wat heeft hij gezien of gehoord waardoor hij in beweging komt? Ik loop snel naar hem toe en probeer vanuit zijn houding en met zijn blik de ruimte te verkennen. Na een paar passen zie ik waar Pieter naar toe wil. Hij pakt een blokje van de bank en loopt verder naar het waterbed om daar ontspannen verder te spelen.

Door: Merel Nagtegaal (begeleider wonen) en Froukje Wielenga (begeleider dagbesteding), Sherpa

Pieter loopt zelfstandig door de ruimte van dagbesteding waar hij vier dagen per week naar toe gaat. Hij kan gaan en staan waar hij wil, zolang ik hem maar kan blijven zien en oplet of hij geen pennen, dopjes of andere oneetbare dingen in de mond stopt. Hoe anders was dit jaren geleden, toen hij leefde in een situatie waarin hij vanuit de bezorgdheid over zijn veiligheid veel minder vrijheid had.  

 Als zevenjarige kwam Pieter bij Sherpa wonen, omdat zijn thuissituatie niet de veiligheid bracht die hij nodig had. Pieter, inmiddels 38 jaar, had als kind epilepsie, een ontwikkelingsachterstand, een autistische stoornis en hij at niet-eetbare dingen (Pica). Pieter kreeg een woonplek binnen Sherpa, waar hij een eigen afgesloten speelkamer had met weinig prikkels. Ook in de tuin was een afgeschermd gedeelte voor hem gemaakt met weinig risico’s en meer veiligheid.  

Het was toen al duidelijk dat hij behoefte had aan een grotere leefwereld met meer activiteiten en contacten. Maar hoe doe je dat bij iemand die veel dingen in zijn mond stopt en kapot bijt? Aan de ene kant wilde hij als energieke jonge man de wereld verkennen: voelen, bewegen, proeven en bijten. Aan de andere kant was er de zorg om zijn veiligheid door alle risico’s die ontstonden wanneer hij alleen gelaten werd. 

Op dagbesteding stond lange tijd een stoel op een verhoging. Pieter werd daarin vastgemaakt met een zitbroek. In de loop der jaren ging hij hier steeds minder vaak in. Pieter kon steeds beter lopen en kreeg meer behoefte aan vrijheid. Daarom kreeg hij een rolstoel. Maar omdat hij altijd een weg vond om de pen of het kleine dopje te pakken dat hij graag wilde, kreeg hij de vrijheidsbeperking om op vier remmen vast te mogen staan. Zelfs deze remmen waren geen garantie voor de veiligheid van Pieter. 

Binnen en tussen teams van wonen en dagbesteding waren er regelmatig discussies over zijn veiligheid en zijn behoefte aan autonomie. Als begeleider kun je niet de hele dag naast hem lopen. Bovendien pakte Pieter ook spullen en vooral het eten van de andere cliënten of trok hij kastjes open. En hoe om te gaan met de mooie kerstversiering die zo gezellig was voor andere cliënten? Pieter kon er niet van afblijven. Daarom werd de kerstboom dan toch op veilige afstand neergezet en een geschilderde kerstboom op het raam gemaakt. 

 Op dit moment woont Pieter op een EMB-groep binnen Sherpa, waar hij meerzorg krijgt. Deze meerzorg heeft hij nodig om zoveel mogelijk vrij te kunnen bewegen en zo min mogelijk in zijn rolstoel te zitten. Meerzorg betekent in zijn geval, dat er extra handen en ogen zijn om Pieter te begeleiden. Concreet betekent dit dat hij meer uit zijn stoel kan en zelf vrijuit kan bewegen. Er is altijd iemand in de buurt is die hem op een rustige ontspannen manier kan benaderen en om kan buigen als hij zich in een onveilige situatie begeeft en er is meer ruimte om 1-op-1-activiteiten met hem te ondernemen, zodat zijn wereld verbreed kan worden.